In het weekend van 12 en 13 september 2020 vindt de BankGiro Loterij Open Monumentendag plaats. Ondanks corona zijn de monumenten zichtbaar: in het echt en/of virtueel.
De Bronkhorster Molen is deelnemer. Op de website van openmonumentendagbronckhorst.nl is te zien welke monumenten nog meer meedoen.
Stichting Open Monumentendag Bronckhorst geeft aandacht aan de Bronkhorster Molen. Kijk hiervoor op onderstaande link:
Op zaterdag 7 maart 2020 startte de Bronkhorster Molen met een tellerstand van 9.994.623 as-omwentelingen. Met een zuidoosten wind kracht 4 kon de molen goed draaien en stond na sluiting van de dag een tellerstand van 10.001880 in het logboek.
Van hout naar steen
De Bronkhorster Molen werd in het jaar 1482 gebouwd als houten standaardmolen, die in 1803 door F.A. Graaf van Limburg Stirum verkocht werd aan Jan Breukink. Helaas brandde in de nacht van 17 op 18 mei 1844 de molen af. Zoon Christiaan Breukink en zijn echtgenote Wendelina Hermina Kets lieten de huidige stenen beltmolen als opvolger van de verbrande molen bouwen. Na Breukinks dood was zijn weduwe tot 1860 eigenaresse. Tot vlak na de Tweede Wereldoorlog is de molen als maalwerktuig in bedrijf. Toen de wieken stil werden gezet, werd de molen een prooi van het verval.
Tellerstand
In 1958 werd door een comité geld ingezameld om de molen deels te laten restaureren. In 1960 kreeg dit zijn beslag. De Bronkhorster Molen kreeg als eerste molen in Nederland een teller waarmee de as-omwentelingen konden worden afgelezen. Deze telling werd noodzakelijk om de draaipremie vast te stellen. Belangrijk omdat de overheid daarmee bepaalde hoeveel ze moesten meebetalen aan de exploitatie van de molen, die in particuliere handen bleef.
Deze constructie gaf aanleiding tot een conflict, waardoor de molen weer stil kwam te staan. Ir W. ten Duis kocht daarna de molen om aan de impasse een eind te maken en bracht de molen onder in Stichting De Bronkhorster Molen, die allerlei geldbronnen aan wist te boren, waardoor de molen weer in bedrijf kon komen.
De molen werd in de jaren 1986 en 1989 nogmaals gerestaureerd. De vrijwillige molenaars draaien en/of malen elke zaterdag bij voldoende wind. Zij zijn trots op het behalen van de mijlpaal: 10 miljoen omwentelingen.
Joop Speet vierde zijn verjaardag op de molen op 12 oktober 2019. De molenaars hadden de vlaggen bij de ingang van de molen opgehangen en zijn leeftijd op de molenbelt gelegd. Met lekkers bij de koffie werd daarbij stilgestaan. Die ochtend kwam bestuurslid Liesbeth Spaansen ook naar de molen met lekkers voor bij de koffie, omdat zij die dag jarig was. Natuurlijk werden ze toen ook even samen op de foto gezet.
Op de foto: Joop Speet, Peter Drenth, Joop Rutten, Eva Calicher en Paul Stein.
Zaterdag 14 september, tijdens de Open Monumentendag bezocht gedeputeerde Peter Drenth van de provincie Gelderland meerdere monumenten in de gehele provincie Gelderland. Zo ook de Bronkhorster Molen in Steenderen. De gedeputeerde was blij verrast te zien hoe goed deze molen door de vrijwilligers in stand wordt gehouden.
Gedeputeerde Drenth heeft cultuur en cultureel erfgoed in zijn portefeuille. Hij had voor de zaterdag een gevarieerd programma opgesteld. Samen met zijn adviseur Cultuur en Erfgoed Paul Stein en woordvoerder/bestuursadviseur Eva Calicher kwam hij voor in de middag naar de Bronkhorster Molen. Vrijwillig molenaar en bestuurslid Joop Rutten, molenaars Geert Buys, Bertie Blok en Joop Speet en bestuurslid Liesbeth Spaansen ontvingen het gezelschap namens alle vrijwilligers.
Molenaar Rutten vertelde over de ontstaansgeschiedenis van de molen en liet de werking van de molen zien tijdens een uitgebreide rondleiding over de begane grond en alle zolders, tot in de nok. Peter Drenth was een goede toehoorder, al was hij deze dag vooral geïnteresseerd in het werk van de vrijwilligers. “Nederland heeft twaalf provincies, maar er is er maar één met zoveel cultureel erfgoed zoals molens en kastelen en dat is Gelderland. Vandaar mijn keuze om vandaag in deze provincie die plekken te bezoeken waar vrijwilligers een grote rol spelen in het in stand houden ervan”, laat hij weten. De Bronkhorster Molen is een rijksmonument en de stichting kan met behulp van zowel rijks- als provinciale subsidie de (draai- en maalvaardige) molen in een goede staat houden. Dat viel de gedeputeerde tijdens de rondleiding op. “Ik vind dat deze molen ontzettend mooi en goed onderhouden uitziet.”
Gedeputeerde Drenth had voor de zaterdag een gevarieerd programma opgesteld. Naast het bezoek aan de vrijwilligers van de Bronkhorster Molen ontmoette hij ook de vrijwilligers van de Koppelkerk in Bredevoort, het historische moestuin Hof van Hackfort in Vorden, het Kerk Museum Elst in de Grote Kerk in Elst en Museumwoningen Bank van Leening en ‘tante Eef’ in Arnhem.
Joop Rutten liet het gezelschap niet met lege handen gaan en gaf eigen gemalen meel mee. De vrijwilligers kregen van Peter Drenth als dank voor de rondleiding een passend cadeau; het in mei dit jaar uitgebrachte stripboek: ‘Ons verloren hertogdom, Geschiedenis van Gelderland’.
Bekijk hier de foto’s van het bezoek van de gedeputeerde Peter Drenth…
Op 8 juli 2019 is Dirk Koopmans op ruim 90 jarige leeftijd overleden.
Sinds de oprichting van Stichting De Bronkhorster Molen, in 1986, was Dirk betrokken bij het wel en wee van de molen. In dat jaar werd de molen aangekocht door de familie ten Duis- Pullen en Dirk benoemd tot voorzitter van de stichting. Vervolgens werd de molen geschonken aan de gemeente Steenderen.
In de daarop volgende jaren heeft Dirk in de stichting diverse bestuursfuncties vervuld. Daarnaast was hij elke zaterdag op zijn ‘möle’. Hij bestierde de verkoop van molenproducten met verve en zat vol met verhalen over zijn jeugd in Wanneperveen, waar zijn vader de ‘botterfabriek’ leidde en hij naast de HBS een autodidactische opleiding in de natuur volgde. Dat laatste kwam weer goed van pas bij de opleiding van vele leerling-molenaars.
Na de oorlog kwam hij in Steenderen om het boerenvak te leren. In Bronkhorst ontmoette hij zijn liefde voor het leven Riek Hanskamp. Zij gingen boeren in Friesland en kregen twee dochters. Door omstandigheden moesten zij stoppen met hun agrarisch bedrijf en kwamen zij weer terug in Bronkhorst. Daar ontmoette Dirk zijn volgende werkgever, de heer ten Duis van Bronkhorst Industries, waarna hij over de gehele wereld trok om machines te bouwen en te ontmantelen. Over elk land had hij een handvol verhalen en zijn eigen mening en die verkondigde hij met verve.
Wij verliezen met het overlijden van Dirk een charismatisch mens, met hart voor de Bronkhorster Molen, die vele leerling molenaars heeft bijgestaan. Men zal ongetwijfeld met plezier aan hem terugdenken, wij zullen dat zeker doen.
Namens Stichting De Bronkhorster Molen en de molenaars,
Rieks Eggens
Op Nationale Molendag, dit jaar op zaterdag 11 mei, kwamen rond de honderd bezoekers naar de Bronkhorster Molen om een kijkje te komen nemen. Het was de 47ste Nationale Molendag met ook nu het thema: ‘Ontmoet de molenaar!’.
De molenaars Rieks Eggens, Joop Rutten en Geert Buys leidden met veel plezier hun bezoekers rond over de verschillende zolders, de verdiepingen van de molen. Een aantal klommen zelfs tot in de kap en daarvoor werd de molen even stilgezet. Op de hoogste zolder kun je zien dat de grote houten tandwielen zorgen dat de molen op de wind kan worden gedraaid.
Ze vonden het extra leuk omdat niet alleen volwassenen maar ook veel kinderen kwamen kijken. Zij luisterden binnen naar de uitleg van het malen en het takelen van de zakken meel met het luiwerk. Op de ‘kaart’ van Nederland drukten ze op de lichtknopjes om te zien waar de verschillende molens staan.
Buiten vertelden de molenaars over de vier wieken, waarvan er twee kleppen hebben en twee kunnen worden afgedekt met de nieuwe zeilen, over het vangen van de molen, het verplaatsen van het wiekenkruis op de wind met behulp van het kruiwiel en het weer laten draaien van de molen.
De kinderen mochten een bouwplaat van een molen meenemen om thuis in elkaar te knutselen.
De Nationale Molendag werd georganiseerd door vereniging De Hollandsche Molen en Het Gilde van Vrijwillig Molenaars met medewerking van de BankGiro Loterij.
Op 11 mei wordt voor de 47ste keer de Nationale Molendag gehouden, het belangrijkste molenevenement van Nederland. Evenals vorig jaar is het thema: ‘Ontmoet de molenaar!’. Ook de Bronkhorster Molen doet mee.
Wie molens wil leren kennen, gaat praten met de molenaars zelf. Op vele honderden molens in Nederland staan zij klaar om van alles te vertellen over dit ‘levende’ monument.
Van kleine ‘spinnenkoppen’ tot grote stellingmolens, houten standerd- en wipmolens, achtkante grondzeilers en ronde stenen molens enzovoort. Dat molens graan kunnen malen en water kunnen verplaatsen is bij menigeen bekend. Maar in Nederland staan ook houtzagers, pelmolens en oliemolens. Elke molen is uniek en heeft zijn eigen verhaal. Kom óók op bezoek. De molenaar vertelt je graag de bijzonderheden van zijn of haar prachtige molen.
De Nationale Molendag wordt georganiseerd door vereniging De Hollandsche Molen en Het Gilde van Vrijwillig Molenaars. Daarnaast wordt de dag mede mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij. Het volledige programma is te vinden de site www.molens.nl.
In 2018 werd geen donateursvergadering van Stichting De Bronkhorster Molen gehouden. Het verslag van de donateursvergadering op 4 november 2017, om 14.00 uur in het Wapen van Bronkhorst en de financiën van de molen over 2017 stonden vermeld in nieuwsbrief nummer 15 – najaar 2018.
Verslag van de donateursvergadering op 4 november 2017, om 14.00 uur in het Wapen van Bronkhorst.
Aanwezig zijn 13 personen, inclusief het bestuur.
1. Opening door de voorzitter, Rieks Eggens. Hij maakt melding van het feit dat de afgelopen week de werkzaamheden aan de molen (nieuwe staartbalk en 4 nieuwe schoren: samen de staart geheten) zijn afgerond. Hopelijk kunnen wij voor dit onderdeel weer circa 30 jaren vooruit.
2a. Het verslag van de vergadering van 22 oktober 2016 wordt zonder op- of aanmerkingen goedgekeurd.
2b. Verslag van de verkopen door de vrijwillige molenaars door Joop Rutten. Ook 2016 was een goed jaar voor de verkoop van de molenproducten. Er zijn wat kleine schommelingen in de verschillende producten onderling. Zo loopt bijvoorbeeld de verkoop van speltmeel gestadig terug maar neemt de verkoop van haverproducten (waaronder muesli) weer toe. Ook als gevolg van de levering van 900 pakjes pannenkoekmeel ten behoeve van kerstpakketten is de verkoopopbrengst weer € 4.000,00 geweest. Er waren in 2016 circa 3000 bezoekers in de molen. We kunnen ons verheugen in heel veel tevreden (vaste) klanten.
3. Er zijn geen ingekomen stukken. Bericht van verhindering is ontvangen van mevr. Melsert, de fam. Krassenberg, de heer Koopmans, de fam. Ten Duis en van mevr. Heinen.
4. Financieel verslag 2016 door de penningmeester Joop Rutten. Het positief resultaat over 2016 was € 5.033,07. Het groot onderhoud is telkens de grootste uitgave. Gelukkig komt er tot en met 2019 subsidie van het Rijk en is er nog een klein subsidiebedrag van de gemeente en van de provincie. De draaipremie werd in 2016 zonder informatie vooraf ineens door de provincie afgeschaft. Dankzij een bezwaarschrift hiertegen door ons bestuur (als enige in de provincie!), ontvingen wij in augustus 2017 alsnog een bedrag van € 1.000,00. Eénmalige giften leverden € 600,00 op en het aantal excursies naar de molen was ook zeer positief.
5. Begroting 2017 en 2018. Voor het jaar 2017 wordt een winstwaarschuwing gegeven: de kosten voor vervanging van de staart zijn aanzienlijk hoger dan wij een jaar geleden hebben geraamd. Het nadelig resultaat zal minimaal € 10.000,00 zijn. Voor 2018 ziet het er weer beter uit zodat de algemene reserve dan weer wat kan groeien.
6. Afscheid van de secretaris. Jan Veenhuis heeft afgelopen jaar te kennen gegeven dat hij als secretaris wil stoppen. Rieks Eggens bedankt hem voor zijn inzet en het gedane werk gedurende vele jaren en reikt Jan een cadeaubon uit. Er is een dankwoord van Jan en hij wenst het bestuur en de stichting alle goeds toe.
Voorzitter Rieks Eggens neemt afscheid van secretaris Jan Veenhuis
7. Rondvraag. Het bestuur gaat op zoek naar een nieuwe secretaris. Met de moleneigenaar van Rha zijn afspraken gemaakt om ook daar incidenteel te gaan helpen zodat die molen ook weer gaat draaien.
8. Presentatie. Rieks Eggens heeft de afgelopen weken van de vernieuwing van de staartbalk en de 4 nieuwe schoren aan de molen een groot aantal foto’s gemaakt en deze worden nu getoond. Daarna sluit de voorzitter de vergadering.
Waarnemend secretaris, Joop Rutten
De financiën van de molen over 2017
Het financieel jaar 2017 hebben wij met een negatief saldo van € 9.700,84 afgesloten. Dit was geheel te wijten aan het vernieuwen/ vervangen van de staart-balken. De totale kosten hiervan hebben circa €21.000,- bedragen.
Door enig zelfwerkzaamheid in het schilderen van deze balken vóór het aanbrengen van de balken door middel van een kraan en een hoogwerker, hebben wij nog een kostenbesparing kunnen realiseren.
De Algemene Reserve was gelukkig voldoende toereikend om deze onkosten op te vangen. De winkelverkoop blijft nagenoeg constant.
De penningmeester
Op de Grote Beek in Bronkhorst werden op zaterdag 2 september door Lionsclub Bronckhorst en de vier openluchtzwembaden in de gemeente Bronckhorst 3000 badeendjes losgelaten om een korte baan te dobberen. De eendjes hadden dezelfde nummers als de loten die konden worden gekocht. De opbrengst van de lotenverkoop is voor Het Elderink in Hengelo, In de Dennen in Vorden, Het Hessenbad in Hoog-Keppel en het Burg. Kruijffbad in Steenderen.
De brandweer stond paraat om het stilstaande water in beweging te krijgen en dat was hard nodig. Het water in de beek spiegelde onbeweeglijk in de zon. De brandweerlieden hadden er een leuke klus aan om vanaf de waterkant de eendjes de goede kant op de laten zwemmen.
Ondertussen draaide de Bronkhorster Molen met wapperende vlaggenlijnen aan de wieken. IJssalon Langeler stond er met een ijskar. Muziekvereniging Nieuw Leven zorgde die middag voor muziek en daarmee gezelligheid tijdens het wachten op het startsein en het finishen van de badeendjes.
Dirk Koopmans, Bertran Stomp, Joop Rutten, Rieks Eggens, Bertie Blok, Joop Speet en Geert Buys namen zaterdag 14 juli de nieuwe wiekenzeilen in gebruik. Deze zijn gekocht mede door de opbrengst van de actie Hart voor de Achterhoek van de Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek. Door het stemmen van leden van de bank kreeg de stichting € 594,77.
De zeilen zijn gemaakt bij Zeilmaker Wakker uit Maassluis. De oude waren al zeker zeventien jaar oud. Er staat vijftien jaar voor, we zijn er heel zuinig mee geweest. Nu blies de wind er doorheen en kon je er bijna doorheen kijken.
De vrijwilligers en vrijwillige molenaars van de Bronkhorster Molen danken alle donateurs van de stichting die lid zijn van de Rabobank voor het stemmen.